Równikowe Lasy Deszczowe I Ochrona Środowiska

Timi

Firmy farmaceutyczne szykują się na falę ostrej krytyki

Wywołać ją może premiera filmu „W ogrodzie zła” („The Constant Gardener”). Lista zarzutów wobec korporacji jest długa i bynajmniej nie wzięta z sufitu. Chodzi o wygórowane ceny leków, uniemożliwiające ocalenie życia milionom ludzi. Ale również o ukrywanie śmiertelnych skutków ubocznych.

W 1996 roku w Kano w północnej Nigerii szalała cholera i odra. Wkrótce wybuchła również epidemia zapalenia opon mózgowych, na które w ciągu kilku tygodni zachorowały tysiące dzieci. Informacje o tym dotarły do koncernu Pfizer, jednego z globalnych gigantów farmaceutycznych. Reakcja producenta była natychmiastowa: do Kano wysłano nowy lek o nazwie Trovan. Miał uratować chore dzieci, a firmie przynieść miliardowe zyski. Problem w tym, że tego specyfiku nigdy wcześniej nie podawano małym pacjentom. Tymczasem szpital chorób zakaźnych w Kano zaczęli oblegać rodzice błagający o pomoc dla swych umierających dzieci. Wśród chorych był 6-letni Anas. Jego ojciec Mohammed dopiero później zorientował się, że to właśnie jego syn był pierwszym dzieckiem, na którym koncern wypróbował Trovan. Twórcy dokumentu „Dying for Drugs”, wyemitowanego w 2003 roku przez Channel 4, zarzucają Pfizerowi testowanie leku na małoletnich, bez uprzedniej świadomej zgody rodziców. Pfizer utrzymuje jednak, że eksperyment przeprowadzono prawidłowo. W USA jednak nie przepisywano tego leku, bo znano uboczne skutki, jakie wywoływał – m.in. silne bóle stawów.

Dziś Anas nie może biegać. Cierpi na bóle w kolanie, wywołane stanem zapalnym. Na razie nie da się jednoznacznie stwierdzić, czy dolegliwości chłopca spowodowało niepożądane działanie lekarstwa, czy zapalenie opon mózgowych. Trovan wycofano, ale z całkiem innych powodów: u kilku osób stosujących ten lek stwierdzono śmiertelne uszkodzenie wątroby. To jednak nie koniec historii. Prawnicy dochodzący odszkodowań w imieniu dzieci, na których testowano ów specyfik, otrzymali list od pediatry zatrudnionego w firmie Pfizer. Dr Juan Walterspiel przytoczył osiem argumentów wskazujących, że Trovanu nie należało podawać dzieciom. Podkreślił, że zabrakło niezbędnych specjalistycznych testów. Firma wkrótce rozwiązała z nim kontrakt.

Historia Anasa nie jest jedynym przykładem podejrzanych eksperymentów prowadzonych przez koncerny farmaceutyczne. Dr Nancy Olivieri ze szpitala dziecięcego w Toronto należy do grona najwybitniejszych specjalistów od talasemii – groźnej choroby krwi. Olivieri przeprowadziła testy nowego leku o nazwie Deferiprone, wprowadzanego przez amerykański koncern Apotex. Okazuje się, że „przy okazji” lek eliminuje z krwi nadmiar żelaza, co u chorych na talasemię może nawet spowodować śmierć. Początkowo prace szły pomyślnie. Lekarka opublikowała nawet w magazynie „The New England Journal of Medicine” artykuły na temat obiecujących wyników badań. Po jakimś czasie zauważyła jednak u części pacjentów niepokojące zmiany wątrobowe. Swoimi spostrzeżeniami podzieliła się z przedstawicielami koncernu. Ich odpowiedź była szokująca. Mike Spino, wiceprezes Apotexu poinformował podwładną, iż „badania zostały zakończone”. Zagroził, że jeśli kobieta nie dotrzyma tajemnicy zawodowej, czeka ją proces. Rozpoczął się trwający pięć lat konflikt między Olivieri a koncernem. W tym czasie lekarka nie mogła ujawniać wyników swoich badań. Jak mówi David Weatherall, profesor medycyny na uniwersytecie w Oxford, sprawa ta wywołała dyskusję na temat „fundamentalnych praw naukowców”. Profesor twierdzi, że redaktorzy pism medycznych działają pod presją i dlatego nie ogłaszają niektórych informacji albo je zniekształcają. Deferiprone dopuszczono do sprzedaży w co najmniej 24 krajach, m.in. w Wielkiej Brytanii, a reprezentanci Apotexu utrzymują, że jest to środek bezpieczny i skuteczny. Firma oskarża doktor Olivieri o błędy popełnione podczas badań i podważa jej wnioski.

Niezależnie od tego, kto ma rację, przemysł farmaceutyczny i tak znajdzie się w najbliższym czasie na celowniku opinii publicznej. Przypadki podejrzanych praktyk podejmowanych przez potentatów rynkowych stały się bowiem inspiracją dla Fernando Meirellesa, reżysera znanego z filmu „Miasto Boga”. Jego nowe dzieło „W ogrodzie zła” łączy w sobie elementy thrillera i romansu. Przede wszystkim jednak jest bezkompromisowym atakiem na koncerny farmaceutyczne, które w walce o wielomiliardowe dochody beztrosko narażają na szwank życie mieszkańców Trzeciego Świata. Po napisach końcowych ukazuje się tekst podpisany przez Johna Le Carré’a, autora powieści, na podstawie której nakręcono obraz: „Wszelkie postacie i firmy opisane w tej historii są – dzięki Bogu – fikcyjne i nie mają odpowiedników w świecie realnym. Obserwując farmaceutyczną dżunglę, dochodzę jednak do wniosku, że w porównaniu z rzeczywistością moja opowieść jest jedynie niewinną igraszką”.

Źródło: [link widoczny dla zalogowanych]