Równikowe Lasy Deszczowe I Ochrona Środowiska

Timi

Inny rytm pór roku, przyspieszony okres kwitnienia roślin i dojrzewania owoców, nowy terminarz przylotów i odlotów ptaków wędrownych… Czy natura oszalała?

Naukowcy nie mają wątpliwości: coraz więcej dowodów potwierdza, że w wyniku globalnego ocieplenia dochodzi do zaburzenia pór roku. Wiosną drzewa i krzewy wcześniej wypuszczają liście, kwiaty szybciej rozkwitają. Jesień natomiast przychodzi z opóźnieniem, o czym świadczy późniejsze opadanie liści.
Zaburzeniom ulegają cykle biologiczne. Tak przynajmniej wynika z raportu Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) przy ONZ. Dowodzi on, że wcześniejsze nadejście wiosny – w ciągu ostatnich trzydziestu lat tempo przyspieszenia wynosiło od 2,3 do 5,2 dni na dziesięć lat – jest skutkiem globalnego ocieplenia. Wiele innych sprawozdań potwierdza te informacje. Według szacunków IPCC, na Półkuli Północnej, w strefach średnich i wysokich szerokości geograficznych okres wegetacji roślin przedłużył się w drugiej połowie XX wieku o dwa tygodnie w wyniku ocieplenia klimatu. (…)

W wielu regionach obserwujemy wiosną zakłócenia cyklu życiowego u licznych gatunków roślin i zwierząt. Przedłużenie wiosny jest wyraźnie widoczne, podczas gdy sygnały wskazujące na późniejsze nadejście jesieni są bardziej dyskretne. Jednak wiele elementów wskazuje na pewną analogię.
Według IPCC, w Europie, Ameryce Północnej i Japonii wypuszczanie liści przez drzewa, podobnie jak kwitnienie drzew i innych roślin wiosną i latem następuję coraz wcześniej; przesuwa się średnio o 1-3 dni na dziesięć lat. W wyniku tego przedwczesnego kwitnienia szybciej nadchodzi okres pylenia. Okres dojrzewania owoców w wielu przypadkach następuje dziś wcześniej niż kiedyś.

W Europie odnotowano przyspieszenie tych procesów o 2,5 dnia na dziesięć lat. Najdokładniejsze badania na ten temat przeprowadzono w 2006 roku. Objęły one serię 125 tys. obserwacji zachowań 542 gatunków roślin i 19 gatunków zwierząt występujących w 21 krajach europejskich. Zebrane informacje porównano z danymi z lat 1971 i 2000. Okazało się, że w 78 procentach przypadków pojawienie się liści, kwitnienie i dojrzewanie owoców następowało w ostatnim okresie znacznie wcześniej w stosunku do dawnego rytmu.
W Europie nadejście wiosny i lata następowało wcześniej o średnio o 2,5 dnia na dziesięć lat, jak wynikało z badań przeprowadzonych przez ponad 30 specjalistów pod kierunkiem Annette Menzel (z wydziału Ekologii Uniwersytetu Monachijskiego). W badanej strefie wzrost średnich temperatur o jeden stopień Celsjusza przyspieszał nadejście wiosny i lata o 2,5 dnia, a o jeden dzień opóźniał opadanie liści z drzew.

Należy się spodziewać, że w wyniku ocieplenia przyspieszony zostanie cykl rozwoju owadów i znacznie wcześniej będą one osiągały dojrzałą postać. Tak twierdzą badacze Josep Penuelas i Iolanda Filella (z CREAF-CSIC) w wielu swoich opracowaniach publikowanych w specjalistycznych czasopismach.
Potwierdzają to liczne obserwacje na ten temat. Mszyce w Wielkiej Brytanii w ciągu ostatnich dwudziestu pięciu lat przyspieszyły poszczególne etapy swego cyklu życiowego o 2-6 dni. W Holandii okres, w którym odnotowuje się największą liczbę molowców od 1975 roku do 1994 roku przesunął się o dwanaście dni. Brytyjskie motyle nie tylko dojrzewają ostatnio wcześniej, ale w swej dojrzałej postaci żyją dłużej niż w poprzednich dwóch dekadach. W północno-wschodniej części Hiszpanii motyle pojawiają się dziś o jedenaście dni wcześniej niż w połowie ubiegłego wieku, jak wykazali Penuelas i Filella

Spóźnieni na obiad

IPCC zwraca uwagę , że wiele gatunków ptaków przyspieszyło ostatnio składanie jaj. Jednak wcześniejsze kwitnienie roślin, dojrzewanie owoców i wylęganie się owadów może znacznie utrudnić ptakom dostęp do pożywienia. Muchołówki, małe ptaszki żywiące się owadami, mogą zostać pozbawione jedzenia. Ptaki te od dwudziestu lat pokonują ten sam szlak z Afryki do Europy, aby tu zakładać gniazda. Jednak z powodu globalnego ocieplenia larwy owadów, którymi żywią się pisklęta, pojawiają się teraz znacznie wcześniej.
Pisklęta muchołówek również wykluwają się dziś wcześniej niż kiedyś, ale termin wylęgania się larw jest jeszcze wcześniejszy. W konsekwencji rozwój piskląt nie przypada już na okres, w którym występuje największa obfitość pożywienia, toteż pisklęta mogą cierpieć głód.
Również w wielu innych przypadkach badania wykazują taki brak synchronizacji. Okres wykluwania się piskląt sikorki bogatki w Wielkiej Brytanii nie zmienił się, ale od kilku lat największa obfitość pożywienia występuje tam znacznie wcześniej, w wyniku szybszego rozwoju roślin. „Globalne ocieplenie może stanowić poważne zagrożenie dla gatunków ptaków wędrownych, migrujących między strefami tropikalnymi, gdzie zimują, a strefami o klimacie umiarkowanym, gdzie odbywają lęgi” – pisze Josep Penuelas.
Wcześniejsze pękanie lodów i wyższa temperatura wód przyspieszają również rozwój alg. Jak podaje IPCC, w wielu dużych jeziorach wodorosty pojawiają się wiosną o cztery tygodnie wcześniej. W niektórych przypadkach rozwój zooplanktonu nie nadąża za rozwojem fitoplanktonu, toteż zwierzęta wchodzące w skład zooplanktonu nie mogą już korzystać z obfitości alg.

Obyczaje epoki ocieplenia

Badacze analizują również zmiany w zachowaniu ptaków wędrownych. W ostatnich latach zaobserwowano wcześniejsze powroty niektórych gatunków, związane ze wzrostem zimowych temperatur w miejscu zimowania lub na szlakach migracyjnych. I tak na przykład wzrost temperatury o jeden stopień Celsjusza powoduje przyspieszenie powrotu jaskółek do Wielkiej Brytanii o dwa lub trzy dni. Jednak wpływ zmian klimatycznych na zachowania ptaków wędrownych nie jest jednoznaczny. Na ogół wszystkie gatunki migrujące na krótkie dystanse mają tendencje do przyspieszania swego powrotu, podczas gdy reakcja gatunków pokonujących większe odległości jest bardziej złożona; niektóre z nich nie zmieniają terminu przylotu, a inne nawet go opóźniają, jak podaje IPCC.
W latach 1990-1999 w stanie Nowy Jork gody wśród żab odbywały się o około dziesięć dni wcześniej w stosunku do okresu 1900-1912. Według IPCC wiele gatunków ssaków budzi się ostatnio ze snu zimowego i zaczyna wychowywać młode wcześniej niż kilkadziesiąt lat temu. Z obserwacji wynika też, że chociaż przyspieszenie nadejścia wiosny jest bardzo różne w poszczególnych regionach, to na ogół jest ono bardziej widoczne na zachodnim wybrzeżu Europy i w centralnej części kontynentu niż na terenach wschodnich.

Źródło: [link widoczny dla zalogowanych]